قرآني نفيس از سده دهم هجري

پدیدآورقدیر افروندشهاب شهیری

نشریهگلستان قرآن

تاریخ انتشار1388/09/22

منبع مقاله

share 1151 بازدید
قرآني نفيس از سده دهم هجري

قدير افروند – شهاب شهيري

موزه ملي ايران

شماره موزه : 4295 مشخصات اين قرآن در شماره 95 به چاپ رسيده است .
شماره موزه: 4288
تاريخ: قرن دهم هجري
تعداد سطر: 10 سطر در صفحه
ابعاد جدول: 4/10*17 سانتيمتر
قطع و ابعاد: رحلي (19*4/30 سانتيمتر)
قرآني كه در اين شماره مشخصاتش به استحضارتان مي رسد ، به خط نسخ و با تزئينات مفصل صفحات افتتاح و سر سوره هاست و از نظر خط و تذهيب و تجليد و همچنين ابعاد ، شباهت زيادي با قرآن شماره 4295 دارد كه در شماره پيشين گلستان قرآن معرفي شد .
اما متأسفانه تمامي صفحات قرآن، بجز صفحه اول (محدوده جدول) احتمالا در دوراني متأخرتر، تماما با لايهاي (رنگ روغني) شفاف پوشانده شده و بطور محسوسي زيبايي اصل كار نسخه را تحتالشعاع و تنزيل داده است.
اين موضوع رااز مقايسه دو صفحه افتتاح كه صفحات مذهب و بسيار پركار و زيبا بوده و خوشبختانه صفحه اول فاقد چنين عارضهاي ميباشد، ميتوان دريافت. تذهيب وترصيع اين صفحه با تلالو در آب و لاجورد و طرحهاي خوش نقش و نگار اسليمي بكار رفته در متن، جلوه ديگري دارد.
دو صفحه اول داراي سرلوح مذهب مرصع مزدوج با ترنجي لاجوردين درميانه هر صفحه و دو نيمترنج در بالا و پايين و متصل به آن، ميباشد. سوره مباركه فاتحة الكتاب بقلم زر و نسخي عالي بر روي متن مزين به نقوش اسليمي زرين كتابت شده است. زمينه و حواشي به شيوه گلزار مرصع آراسته شده و شرفههاي لاجوردي دور تا دور صفحه را زينت بخشيدهاند.
صفحه سوم نيز «سرلوح سازي» مذهب مرصع شده و قاب مزين سرسوره نقش ترنجي را در ميان گرفته كه كتيبه سر سوره بعبارت «البقره، مائتان وست وثلاثون آيه مدنية» در آن بقلم سفيدآب و تحرير مشكي و خط رقاع بر زمينه مذهب و گزار مرصع كتابت شده است.
تمامي صفحات اين قرآن نيز مجدول (جداول زر، مشكي و لاجورد) بوده ونشان پايان آيات شمسهاي كوچك و مذهب و علامت تخميس بصورت شمسهاي مذهب و مزين در حاشيه صفحات ميباشد كه معمولا شرفهاي لاجوردي از دو سوي آن امتداد يافته است.
قاب مذهب و مرصع سر سورهها شامل كتيبه سر سورهها بقلم سفيدآب (و در مواردي بقلم زر) و تحرير مشكي، بخط رقاع در زمينه مذهب و گلزار مرصع به زيبايي تمام، نوشته شده است.
كلمه حزب و «سجده» در مواضع مناسب به لاجورد در حاشيه صفحات نوشته و شمار اجزاء بقلم زر در حواشي ذكر شده است. همچنين در موارد متعدد كلمه «وقف» بصورت چليپا برروي عبارت «بسمله» برخي سورههاي آغازين و پاياني قرآن قيد شده است. بعلاوه سجع (اثر) مهر (مدور) وقفي موقوفه آستانه شيخصفيالدين اردبيلي بعبارت «وقف خطيره مقدسه صفويه» متعلق به دوره صفويه در پشت صفحات اول و آخر قرآن مشاهده ميشود كه مرتبط باكلمه وقف فوقالذكر و نشانه «وقف» اين نسخه نفيس قرآني ميباشد.

جلد قرآن

جلد چرمي «مشن قهوهاي» متن مزين به نقوش اسليمي و ترنجي درشت و دو سرترنج در ميانه آن با حاشيه نقوش بازوبندي بشيوه سوخت ضربي، و سرطبلدار با جداول زرين و تماما طلاپوش بوده است. بر روي «لولا»ي جلدقرآن، آيه شريفه «وتمت كلمة ربك صدقا و عدلا لامبدل لكلماته و هو السميع العظيم» (سوره مباركه الانعام ـ آيه 115) به ثلثي خوش نگاشته شده است.
اندرون جلد تيماج مشكي و به همان سياق رويه آن بعلاوه تزئين لچكي چهارگوشه قاب مياني بشيوه سوخت معرق با حواشي و ترنج مياني و سرترنج لاجوردين و متن طلاپوش ميباشد.
Golestan Quran Weekly, Serial 141, No 97

مقالات مشابه

بررسی کتیبه‌های قرآنی در هنر و معماری

نام نشریهقرآن‌پژوهی خاورشناسان

نام نویسندهاعظم پویازاده, محمدرضا رسولی راوندی

ویژگی‌های ممتاز واژة الله از منظر معناشناختی و خوش‏نویسی

نام نشریهپژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم

نام نویسندهصادق ارشی, مرتضی حاجی مزدرانی, احمد محمدی اکمل

بررسی جنگ نرم در آیات قرآن

نام نشریهمطالعات تفسیری

نام نویسندهصمد عبداللهی عابد, فاطمه وجدی

قرآن و خوشنویسی؛ آمیزه ای از حسن صورت و معنا

نام نشریهکتاب ماه دین

نام نویسندههاروکو ساکای دانی

تأثیر صفحه آرایی قرآن های خطی بر گرافیک معاصر

نام نشریهگلستان قرآن

نام نویسندهکامران افشار مهاجر

اعجاز هنری قرآن

نام نشریهکتاب ماه هنر

نام نویسندهاحمد مسجد جامعی

پانصد سال کتابت قرآن

نام نشریهکتاب ماه هنر

نام نویسندهمحمدمهدی هراتی